Głównym składnikiem ruchowym tych zabaw jest bieg, który jako ćwiczenie użytkowe ma duże znaczenie dla usprawnienia dzieci. Ćwiczy szybkość, zręczność, wytrzymałość, pobudza czynność serca i płuc oraz przemianę materii. Szczególne znaczenie mają zabawy bieżne w okresie chłodnych dni, gdyż najskuteczniej i najszybciej rozgrzewają dzieci. W czasie zabaw należy zwracać uwagę, aby bieg odbywał się lekko, na palcach, ze swobodną, naturalną pracą ra­mion i nóg. Wśród zabaw bieżnych możemy wyodrębnić różne ich rodzaje: zabawy bieżne masowe, zabawy bieżne z elementem orientacji, zabawy bieżne z pościgiem oraz wyścigi. W zabawach bieżnych masowych biorą udział równocześnie wszystkie dzieci. Ruch w nich jest intensywny, lecz swobodny. W czasie biegu należy zwrócić uwagę na wzajemne wymijanie się bez potrącania. Zabawy te stosujemy we wszystkich grupach dzieci. Są one dość męczące i należy je przeplatać spokojniejszym ruchem. W zależności od warunków atmosferycznych dozujemy czas ich trwa­nia. W chłodnych porach roku stosujemy ich więcej. Zabawy bieżne z elementem orientacji cechuje ruch niezbyt nasi­lony. Wyrabiają one orientację, spostrzegawczość, szybkość decyzji, uczą swobodnego chodu i biegu na palcach oraz szybkiej reakcji na bodźce słuchowe i wzrokowe. W miarę opanowywania przepisów należy powiększać ich liczbę, a w zabawach z dziećmi starszymi skracać czas reakcji na sygnały, a nawet posługiwać się zamiast po­leceń słownych — sygnałami umownymi. Zabawy bieżne z pościgiem wymagają szybkiej orientacji i decyzji oraz większej zręczności. Z tych też względów nie stosujemy ich w grupie trzy-, czterolatków, które mają słaby układ nerwowy i po­ścig czy chwytanie wywołują w nich często lęk. Wprowadzając po­ścig u dzieci pięcioletnich należy zacząć od pościgu pozorowanego udajemy, że gonimy, a dopiero później stosujemy prawdziwe chwy­tanie. Bieg w formie wyścigów można wprowadzić w grupie dzieci star­szych. Zadaniem wyścigów jest uzyskanie maksymalnej dla dzieci szybkości biegu przez wprowadzenie współzawodnictwa. Ważnym i podstawowym warunkiem właściwego powodzenia wyścigów jest dobra organizacja, zapewniająca jednakowe wa­runki dla uczestników, rzetelna ocena wyników przez nauczyciel­kę i przyzwyczajanie dzieci do bezstronnej, sprawiedliwej oceny osiągniętych wyników. W wyścigach uwzględniamy w pierwszym etapie współzawodnictwo indywidualne jako łatwiejsze do zrealizowania, a następnie zespo­łowe, wymagające przestrzegania trudniejszych przepisów, opar­tych na większej umiejętności współdziałania. Aby uniknąć czeka­nia, należy przy wyścigach podzielić grupę dzieci na kilka zespołów. Jazda rowerem Bieg z wysokim unoszeniem kolan (pedałowanie) ze zmianą tempa i rytmu. Jazda pod górę — wolno; z góry — szybko; po wąskie j dróż­ce — jedno dziecko za drugim; po szerokim placu — z wymijaniem itp. Samochody Przybory: Krążki lub kółka. Przygotowanie: Wyznaczenie terenu zabawy i miejsca postoju dla samochodów — dwa, trzy duże garaże. Rozdanie dzieciom kółek lub krążków, które będą służyły w czasie zabawy za kierownicę. Przy­dział samochodów do garaży może odbyć się według kolorów kółek, krążków. Zabawa: Na sygnał dzieci-samochody wybiegają z kierownicami w rękach i poruszają się w różnych kierunkach, naśladując trąbienie samochodów. Na drugi sygnał zatrzymują się w miejscu i cichutko, bez trąbienia, każdy samochód wraca do swojego garażu. Urozmaicenia zabawy Samochody wjeżdżają na most. Po moście jadą wolno, kolejno, jeden za drugim. Samochody zwalniają jadąc pod górę. Dętka pękła — trzeba ją naprawić. Dzieci naśladują pompowanie dętki w siadzie rozkrocznym na ziemi. Wypadła śruba i trzeba ją przykręcić — w leżeniu na plecach dzieci naśladują rękami ruch przykręcania śruby. Przelot kukułek Przygotowanie: Wyznaczenie dwóch dużych gniazd i zebranie dzieci w jednym z nich. Zabawa: Dzieci-kukułczęta siedzą w jednym gnieździe, w drugim — nauczycielka-kukułka. Nauczycielka (głosem kukułki) nawołuje kukułczęta do siebie. Dzieci biegiem zmieniają gniazda. Nauczycielka wraca do pierwszego gniazda i stamtąd przywołuje dzieci kuka­niem. Gdy dzieci opanują zabawę, w każdym gnieździe można zostawić jedno dziecko, które nie będzie przelatywać do drugiego gniazda, lecz po przelocie kukułek nawołuje je do powrotu. Kogut i kurki Przygotowanie: Wyznaczenie terenu zabawy, jeśli odbywa się ona w ogrodzie. Zabawa: Kogut (nauczycielka) i kurki (dzieci) spacerują po podwó­rzu, zbierając ziarenka. Kogut staje prosto, bije skrzydłami (macha rękami) i pieje: „Kukuryku!”. Na ten sygnał zbiegają się do niego wszystkie kurki, stają prosto, biją skrzydłami i wołają: „Ko-ko-ko!”. Kogut dalej spaceruje, kurki nadal szukają ziarenek. Po chwili, na wołanie koguta, znowu do niego przybiegają i biją skrzydłami. W czasie nawoływania kogut stara się znajdować jak najdalej od ku­rek, aby miały one dłuższą drogę do przebiegnięcia. Koniki Przygotowanie: Wyznaczenie terenu zabawy oraz stajni dla koni­ków (jedna lub dwie stajnie). Zabawa: Na polecenie nauczycielki koniki wybiegają ze stajni, bie­gną kłusem — szybko na palcach, idą stępa — powoli, z wysokim podnoszeniem kolan, galopem — z odbijaniem się kolejno jednej i drugiej nogi, cichutko — po piaszczystej drodze, głośno — po drew­nianym moście. Na sygnał wracają do stajni. Odmiana I Przygotowanie: Dzieci ustawione parami jedno za drugim, podają sobie ręce. Pierwsze dziecko jest konikiem, drugie — woźnicą. Zabawa: Bieg rytmiczny z wysokim podnoszeniem kolan, chód pod górę wolno, z cichym stawianiem stóp. Po pewnym czasie dzieci zamieniają się rolami i zabawa toczy się od początku. Odmiana II Zaprzęgi Przybory: Obręcze dla połowy grupy. Przygotowanie: Dzieci dobierają się parami. Każda para otrzymuje obręcz. Jedno dziecko wchodzi w obręcz, zakłada ją sobie pod pa­chy, jest konikiem, drugie chwyta za obręcz stojąc z tyłu — powozi jednokonką. Zabawa: Na polecenie nauczycielki zaprzęgi ruszają z miejsca, jeżdżą w różnych kierunkach powoli i szybko, wymijając się zręcznie. Po krótkiej zabawie następuje zmiana konia i woźnicy; zaprzęgi powta­rzają bieg. Odmiana III Powożenie kucykami Przybory: Szarfy. Przygotowanie: Dzieci dobierają się trójkami. Dwoje z przodu to kucyki. Podają sobie „wewnętrzne” ręce, w „zewnętrznych” trzyma­ją lejce (szarfy). Z tyłu staje woźnica, chwyta lewą ręką za lejce, w prawej trzyma bat (swoją szarfę). Z boku terenu zabawy wyznaczo­na jest stajnia. Zabawa: Pojazdy jeżdżą w różne strony, wymijając się. Wreszcie zmęczone kucyki zajeżdżają do stajni. Następuje zmiana ról i zaba­wa trwa dalej. Odmiana IV Przybory: Lejce lub skakanki. Przygotowanie: Wyznaczenie stajni dla koni, a naprzeciwko, po drugiej stronie — domu dla woźniców. Dzieci podzielone na dwie grupy: konie w stajni, woźnica z lejcami w domu. Zabawa: Na polecenie woźnice biegną do stajni, zakładają koniom lejce i wyjeżdżają. Woźnice kierują końmi według zapowiedzi pro­wadzącej: zaprzęgi idą powoli pod górę, biegną kłusem i galopem po równej drodze, wreszcie woźnice wyprowadzają konie na paszę i puszczają je swobodnie, zdjąwszy uprzednio lejce. Konie rozbiega się po łące„ a na sygnał woźnice łapią swoje konie, zaprzęgają je w lejce i odprowadzają do stajni. Powtarzając zabawę należy zmienić role. Potocz piłkę i biegnij za nią! Przybory: Małe piłeczki. Przygotowanie: Dzieci ustawione po jednej stronie sali lub boiska, jedno obok drugiego (płotkiem). Każde otrzymuje małą piłkę. Zaba­wa: Na polecenie dzieci toczą piłkę po ziemi przed sobą i biegną za nią do końca wyznaczonego terenu zabawy. Następnie zatrzymują się, podnoszą piłkę, pokazują ją w górze i powtarzają zabawę bie­gnąc za piłką w stronę przeciwną. Biegnij za papierową strzałą! Przybory: Strzały wykonane z kolorowego papieru. Zabawa: Nauczycielka rozdaje dzieciom, strzały (każdemu jedną). Każde dziecko rzuca strzałę przed siebie i biegnie za nią. Nauczyciel­ka podaje kolejno zadania: – Kto dalej rzuci? – Kto pierwszy dogoni swoją strzałę po rzucie? – Kto wyżej rzuci? Kto trafi strzałą do wyznaczonego celu? Jeśli strzały są w czterech kolorach, można wprowadzić współza­wodnictwo w grupach, np.: który kolor miał więcej długich rzutów, celnych itp. Kto złapie motyla? Zabawa: Dzieci w gromadce, przed nimi nauczycielka z motylem przywiązanym na sznurku do drążka. Nauczycielka biegnie przed dziećmi, motyl fruwa w powietrzu, dzieci gonią go, usiłując schwy­tać. Jeśli jest dużo dzieci w grupie, należy dokonać podziału na mniejsze zespoły i z każdym zabawę przeprowadzić oddzielnie. Gonitwa Przybory: Sznurek z przywiązanym na końcu woreczkiem. Przygotowanie: Dzieci podzielone na małe grupki (5—6). Nauczy­cielka przygotowuje sznurek z przywiązanym na końcu woreczkiem. Zabawa: Nauczycielka trzymając koniec sznurka biegnie i ciągnie woreczek cały czas po ziemi. Dzieci biegną za woreczkiem i starają się go złapać. Zabawę prowadzimy z każdą grupą oddzielnie. Przynieś piłkę! Przybory: Małe piłeczki (5-6 sztuk). Przygotowanie: Podzielić dzieci na małe grupy, po 5—6 osób. Wy­znaczyć linię biegu. Bieg wykonuje każda grupa oddzielnie. Zabawa: Nauczycielka ustawia dzieci na linii obok siebie i rzuca tyle piłeczek, ile dzieci. Jednocześnie woła: „Biegnij!”. Dzieci biegną, przy noszą piłki i oddają je nauczycielce. Kukułka i zięby Przybory: Szarfy, obręcze lub kółka od sersa. Przygotowanie: Każda zięba mieszka w swoim gniazdku (obręczy, szarfie ułożonej w kółeczko, kółku od sersa), kukułka natomiast jest bez gniazda. Zabawa: Na okrzyk nauczycielki: „Zmień gniado!” — wszystkie zięby wylatują z gniazd i zajmują sobie inne. Kukułka stara się w tym cza­sie zająć cudze gniazdo. Zięba, która straciła swoje gniazdo, zostaje kukułką. Wiewiórki w dziuplach Przybory: Szarfy lub małe obręcze. Przygotowanie: Ułożone z szarf (mogą być obręcze, kółka od sersa) kółka — to dziuple. W każdej dziupli jedna wiewiórka (dziecko). Zabawa: Wiewiórki biegają w różnych kierunkach, omijając dziuple. Na zawołanie: „Lis idzie!” — każda wiewiórka wskakuje do najbliż­szej dziupli i przysiada. Odmiana Przygotowanie: Dzieci dobierają się trójkami i stają na obwodzie dużego koła, jedna trójka od drugiej w oddaleniu 2—3 kroków. Dwoje dzieci zwraca się przodem do siebie i podaje ręce tworząc dziuplę dla wiewiórki. Trzecie dziecko jest wiewiórką i wchodzi do środka. Jedna wiewiórka nie ma dziupli. Zabawa: Wiewiórki wychodzą na spacer i na sygnał zmieniają miej­sca. Wtedy bezdomna wiewiórka korzysta z okazji i zajmuje wolną dziuplę. Dzieci i pszczoła Przygotowanie: Wyznaczony teren zabawy, z boku dom dla dzieci, pozostała część to łąka. Zabawa: Dzieci biegają swobodnie po łące, zbierają kwiaty, a gdy usłyszą brzęczenie pszczoły (głosem naśladuje nauczycielka) ucieka­ją do domu. Gdy pszczoła przeleci, wracają na łąkę. Drzewa i liście Przybory: Szarfy dla połowy grupy dzieci (najlepiej koloru zielone­go). Przygotowanie: Dzieci dobierają się parami. Jedno otrzymuje szarfę (jest zielonym liściem), drugie staje swobodnie na sali (jest drze­wem). Zabawa: Liście swobodnie wirują między drzewami (dzieci biegają), co pewien czas przysiadają (liście spadają na ziemię). Na znak burzy wielokrotne uderzenie w bębenek — wiatr zgarnia liście pod ścianą (dzieci szybko, bez potrącania, biegną pod ścianę), a drzewa kołyszą się w jedną i w drugą stronę (skłony tułowia w lewo i w prawo). Dzieci – liście stają twarzami do ściany. W tym czasie dzieci- drzewa zmieniają miejsca i stają tyłem do liści. Każdy liść musi jak najszybciej znaleźć swoje drzewo. Potem następuje zmiana ról i zabawę powtarzamy od początku. Gospodyni i ptactwo domowe Przybory: Znaczki dla gołębi i kurek. Przygotowanie: Z boku sali wyznaczony gołębnik, a w nim gołębie połowa grupy dzieci, z drugiej strony — kurnik, a w nim pozostałe dzieci — kurki. Z boku dom gospodyni, a w nim jedno dziecko — gospodyni Zabawa: Gospodyni wychodzi z domu i sypiąc groch gołębiom na­wołuje: „Duś, duś, duś!”. Gołębie wylatują z gołębnika i lecą do go­spodyni, zbierają ziarenka (przysiad i pukanie palcem o podłogę). Z budy wyskakuje Burek (wyznaczone uprzednio dziecko, które siedzi z boku sali) i szczeka na gołębie, które uciekają do gołębnika. Gdy burek wróci do budy, gospodyni woła kurki, które wybiegają z kur­nika i biegną po ziarenka. Gdy Burek je spłoszy, uciekają do kurnika wołając: „Kokkodak!”. W zabawie można zmieniać role. Myszki i kot Przybory: Woreczki, klocki, pudełka od zapałek. Przygotowanie: Wyznaczona spiżarnia, a w niej smakołyki (rozłożo­ne woreczki, klocki, pudełka od zapałek). Naprzeciwko mysia nora, a zboku, na połowie drogi między spiżarnią a mysią norą — dom kota. Zabawa: Kot śpi, a myszki cichutko biegną do spiżarni po smakołyki i wracają do norki. Kot budzi się, miauczy, strasząc w ten sposób myszki, które uciekają do nory. Po utrwaleniu zabawy kot może łapać uciekające myszy. Łapka na myszy Przygotowanie: Połowa dzieci wiąże koło, trzymając ręce wzniesio­ne tak, aby można było swobodnie przebiegać. Pozostałe dzieci są myszkami (dla sprawniejszej organizacji można, oznaczyć je szarfa­mi). Zabawa: Myszki przebiegają pod rękami do koła i z powrotem. Niespodziewanie nauczycielka klaszcze w ręce i mówi: „Klap!”. Na ten sygnał łapka się zamyka, dzieci tworzące koło przysiadają opusz­czając ręce w dół! Po chwili łapka się otwiera, dzieci wstają i podno­szą podane ręce, a myszki znów przebiegają. Zabawę możemy prze­prowadzić następująco: powtarzamy 2—3 razy bieg dla każdej grupy, obliczamy złapane myszki i ogłaszamy grupę zwycięską (wygrywa ten zespół, który złapał więcej myszy); złapane za każdym razem myszki powiększają łapkę. Gdy wszyst­kie myszki zostaną złapane, następuje zmiana ról. Transporter Przygotowanie: Dzieci podzielone na dwie grupy. Jedna grupa staje parami naprzeciwko siebie w dość dużym odstępie — to transpor­ter. Druga połowa grupy — cegiełki do transportowania — staje na jednym końcu transportera w gromadce. Dwóch wyznaczonych robotników stoi na końcach linii: jeden ładuje cegły na transporter, drugi odbiera je na końcu taśmy. Zabawa: Robotnik stojący przy cegłach zapowiada: „Puścić taśmę w ruch” — i jednocześnie wyznacza kolejno cegiełki, które biegną wzdłuż taśmy (między ustawionymi dziećmi), aż do jej końca, gdzie drugi robotnik odbiera je i ustawia. Dzieci stojące na brzegu taśmy klaszczą rytmicznie i nadają tempo posuwania się cegiełek. Po kilku biegach następuje zmiana ról i zabawę powtarzamy od począt­ku. Poznaj swój kolor! Przybory: Szarfy w 4 kolorach, 4 krążki w tych samych kolorach i małe chorągiewki do dawania sygnałów. Przygotowanie: Wyznaczenie 2 linii równoległych, w odstępie kilku kroków. Na jednej ułożone krążki w takiej odległości, żeby dzieci nie przeszkadzały sobie w czasie biegu. Na drugiej linii, naprzeciwko miejsc wyznaczonych krążkami, stają dzieci, ustawione według kolo­rów szarf, w kolejkach (rzędach). Zabawa: Nauczycielka stojąc naprzeciwko dzieci, ale poza linią krąż­ków, trzyma w ręce chorągiewkę. Który kolor ona pokaże, ten bie­gnie do linii naprzeciwko, okrąża swój krążek i wraca na miejsce. Prowadząca może równocześnie pokazać 2 lub 3 kolory, albo taką chorągiewkę, jaka nie ma odpowiednika w szarfach rozdanych dzieciom. Samoloty Przybory: 4 kolory szarf lub 4 rodzaje znaczków. Przygotowanie: Wyznaczenie hangarów i rozmieszczenie w nich samolotów według kolorów szarf lub znaczków. Zabawa: Na sygnał prowadzącej lotnicy zapuszcza ją motory. Okrę­cając przed sobą młynka rękami naśladują warkot motoru. Potem biegną z rozłożonymi ramionami omijając się zręcznie, aby nie zde­rzyć się w locie. Na zapowiedź: „Lotnicy wracać!” — samoloty kieru­ją się do swoich hangarów. Wygrywa ta grupa, która najszybciej wróciła, najsprawniej się ustawiła i nie zepsuła żadnej maszyny (nie zderzyła się w locie). Karuzela Przygotowanie: Na środku sali ułożona w duże koło linka z przywią­zanymi wstążeczkami, rozmieszczonymi w odległości 0,5 m jedna od drugiej. Dzieci stoją kołem w odległości 2—3 kroków od linki. Zabawa: Nauczycielka daje hasło: „Kto szybciej”. Dzieci podbiegają do linki-karuzeli. Kto wsiadł (stanął między dwiema szarfami), ten jedzie na karuzeli. Kto nie zdążył, nie znalazł miejsca, pojedzie na­stępnym razem. Nauczycielka podaje rytm (początkowo wolno) do marszu — karuzela rusza. Później uderza w tamburyno coraz szyb­ciej — karuzela obraca się szybko (dzieci biegają). Należy często zmieniać rytm i kierunek wirowania karuzeli. Zamiast marszu i biegu można również wykonać cwał w przód prawą i lewą nogą. Odmiana Przygotowanie: Połowa dzieci z grupy wiąże koło — tworzy karuze­lę, pozostałe zaś stają lewym bokiem do koła między dwójką dzieci i kładą lewe ręce na złączone chwytem dłonie kolegów. Zabawa: Karuzela rusza (dzieci w kole posuwają się krokiem do- stawnym — cwałem — w prawo). Dzieci, które jadą na karuzeli (są na obwodzie koła) — biegną. W czasie zabawy należy często zmie­niać tempo ruchu i kierunek oraz role. Kto pierwszy wróci na swoje miejsce? Przybory: Szarfy w dwu kolorach (czerwone i zielone). Przygotowanie: Dzieci oznaczone szarfami w dwóch kolorach stoją lub siedzą na obwodzie koła „mijanego” (czerwony-zielony). Zabawa: Na sygnał dzieci wywołanego koloru szarf biegną poza kołem we wskazanym kierunku tak długo, aż wrócą na swoje miej­sce. Prowadząca stara się zauważyć i pochwalić to dziecko, które pierwsze wróciło na swoje miejsce. W czasie zabawy należy na zmianę wywoływać kolory do biegu i nie zapomnieć o zmianie kie­runku. Niedźwiedź i dzieci Przygotowanie: Wyznaczamy teren zabawy, dom dla dzieci’ z boku — legowisko niedźwiedzia. Zabawa: Dzieci biegną w stronę legowiska niedźwiedzia, stają przed nim i mówią: „Ten kudłaty niedźwiedź mieszka w ciemnym borze, a my się go nie boimy, choć nas złapać może”. Niedźwiedź wybiega i łapie uciekające dzieci w granicach terenu zabawy, w domu dzieci są bezpieczne. Pszczoły i niedźwiadki Przybory: Przygotowanie: Dzieci podzielone na dwie grupy. Jedna udekoro­wana w szarfy — to niedźwiedzie mieszkające w lesie (wyznaczone miejsce z boku sali lub boiska). Pozostałe dzieci są pszczołami, które siedzą w ulu (miejsce wyznaczone po drugiej stronie sali). Zabawa: Pszczoły wylatują z ula na łąkę. W tym czasie niedźwiedzie zakradają się do ula i wyjadają miód. Na szczekanie psa (robi to na­uczycielka) niedźwiedzie uciekają z ula do lasu. Pszczoły, głośno bzykając, lecą za niedźwiedziami i kłują je (łapią). Nauczycielka liczy, ile niedźwiedzi zostało ukłutych przez pszczoły (złapanych), zanim dobiegły do swego legowiska. Po trzykrotnym powtórzeniu zabawy następuje zmiana ról. Koty i myszki Przybory: 4 kolory szarf. Przygotowanie: Dzieci podzielone na 4grupy. Trzy grupy tworzą koło, czwarta (myszy) biega, 4 koty bez odznak znajdują się w wy­znaczonych z boku domkach. Zabawa: Dzieci tworzące koło krążą i mówią wierszyk: Myszki, myszki, siedźcie w norze, Bo pan kotek w złym humorze, Tylko sapie, tylko mruczy, Zaraz on was tu nauczy. Po skończeniu wiersza koło zatrzymuje się i rozłamuje w tych miej­scach, gdzie łączą się ze sobą kolory. W ten sposób powstają 3 bra­my, przez które mogą przebiegać myszy i koty. Koty siedzą w dom­kach do czasu rozłamania kół, myszki, złapane, odchodzą do domu kota, który je złapał. Zabawę trzeba powtórzyć tyle razy, ile jest grup, aby każda biegała. Do każdego powtórzenia zabawy wybiera się inne koty. Gęsi i lis Przygotowanie: Przestrzeń do zabawy podzielona na 3 części: dom, pole, łąkę, przy czym część środkowa jest większa od dwóch ze­wnętrznych. Z boku pola wyznaczona lisia nora. Zabawa: Lis siedzi w norze. Pastuch i gęsi w domu. Pastuch przepę­dza gęsi przez pole na łąkę, pozostawia je tam i wraca do domu. Z domu pastuch woła: „Gęsi!” Gęsi odpowiadają: „Gę, gę, gę”. Pastuch: „Chcecie jeść?” Gęsi: „Tak, tak, tak!”. Pastuch: „To chodźcie do domu”. Na te słowa gęsi biegną przez pole do domu, a lis wybiega ze swej nory i łapie je w granicach pola. Gdy złapie oznaczoną liczbę gęsi, zabawa kończy się lub też następuje zmiana ról: inne dzieci zostają wybrane na lisa i pastucha i zabawa toczy się od początku. Jastrząb, kura i pisklęta Przygotowanie: Wyznaczenie przestrzeni — podwórka — dla dzieci do biegu. Po jednej stronie kurnik odgrodzony linią, po drugiej — gniazdo jastrzębia. Zabawa: Kura wyprowadza pisklęta na podwórko, przysiada i zbiera ziarenka, uczy pisklęta grzebać nóżką w ziemi (dzieci naśladują ru­chy kury). Na zapowiedź: „Jastrząb leci!” — pisklęta uciekają do kurnika, a stara kura rozłożonymi skrzydłami zasłania uciekające pisklęta przed jastrzębiem. Gdy jastrząb złapie umówioną liczbę piskląt, możemy zakończyć zabawę lub też wyznaczyć inne dzieci na jastrzębia i kurę i zacząć zabawę od początku. Rekin i ryby Przygotowanie: Z jednej strony sali lub boiska stoi rekin (początko­wo nauczycielka, później dziecko). Po drugiej stronie dzieci-rybki. Zabawa: Rekin woła: „Boicie się rekina?”. Rybki odpowiadają: „Nie!” — i płyną mu naprzeciw (dzieci biegną na drugą stronę). Rekin bie­gnie w stronę rybek łapiąc je po drodze. Zabawę powtarzamy kilka razy zmieniając rekina, kiedy złapie umówioną liczbę rybek. Lawina Przybory: Szarfy (tyle, ile dzieci). Przygotowanie: Dzieci stoją w rozsypce. Jedno wyznaczone, udeko­rowane szarfą, stoi z boku. Zabawa: Wyznaczone dziecko, w szarfie, biegnie za uciekającymi, starając się któreś dotknąć ręką. Każde złapane otrzymuje od na­uczycielki szarfę i pomaga łapać. W ten sposób stopniowo wszystkie dzieci otrzymują szarfy i wtedy zabawa się kończy. Zabawa nadaje się do przeprowadzenia w ogrodzie na wyznaczonym i ograniczo­nym terenie. Gospodyni i kury Przybory: Szarfa dla gospodyni. Przygotowanie: Wyznaczenie terenu zabawy. Wybrane dziecko- gospodyni wkłada szarfę, aby było widoczne dla wszystkich. Z boku narysowany kurnik, z drugiej strony — domek gospodyni. Zabawa: Kury wychodzą z kurnika i biegają swobodnie. Gospodyni wychodzi z domu i łapie kury. Złapaną kurę zabiera do swego dom­ku. Gdy umówiona liczba kur jest złapana (3—4), wybiera się nową gospodynię spośród dzieci, które uniknęły złapania. Gospodyni wol­no łapać kury tylko na podwórku, kiedy schowają się do kurnika nie mogą być łapane. Szczupak i karasie Przybory: Szarfa dla szczupaka. Przygotowanie: Wyznaczenie terenu zabawy. Po obu przeciwle­głych stronach wyznaczamy dwoma liniami, w odległości 3 kroków od siebie, wąski pas — mieliznę, na której karasie są bezpieczne. W momencie rozpoczęcia zabawy karasie są po jednej stronie boiska, szczupak po przeciwnej. Zabawa: Karasie wybiegają i swobodnie pływają w wodzie. Szczu­pak wybiega z przeciwnej strony i stara się złapać jak najwięcej ka­rasi. Złapane karasie zabiera ze sobą. Karasie biegną przed siebie i nie wolno im zawracać na dawne miejsce, szczupakowi zaś nie wol­no wbiegać na mieliznę. Gdy szczupak złapie umówioną liczbę karasi, zabawa zaczyna się od początku. Wyścig po piłkę Przybory: Duża piłka. Przygotowanie: Dzieci siedzą w kole w takich odstępach, żeby moż­na było swobodnie podawać piłkę. Zabawa: Dzieci podają piłkę z rąk do rąk. Na hasło: „Stój!” — mo­mentalnie zatrzymują piłkę. To dziecko, które trzymało piłkę, i na­stępne, które miało ją otrzymać, wstają, cofają się o duży krok poza obwód koła, odwracają do siebie plecami i na klaśnięcie biegną do­okoła. Kto pierwszy dobiegnie na miejsce, otrzymuje piłkę i podaje ją dalej. Po opanowaniu zabawy można wprowadzić dwie piłki: jed­na idzie w prawo, druga w lewo. Bieg dookoła wykonują te dzieci, u których spotkały się piłki. Kto prędzej dookoła? Przygotowanie: Dzieci stoją w ciasnym kółeczku twarzą do środka, jedno znajduje się poza kołem. Zabawa: Wyznaczone dziecko chodzi poza kołem i niespodziewanie dotyka kogoś z koła, następnie biegnie szybko w tym samym kierun­ku. Dotknięte dziecko wybiega z koła w kierunku przeciwnym. Kto pierwszy dobiegnie do pustego miejsca, zajmuje je, a kto pozostał poza kołem, prowadzi zabawę dalej. Nauczycielka zwraca uwagę, aby dzieci mijały się z prawej strony i unikały zderzeń. Odmiana I Bieg może odbywać się w tym samym kierunku, czyli dotknięte dziecko biegnie w ślad za tym, które je dotknęło. Odmiana II Dzieci ustawione przodem na zewnątrz tworzą koło. Nauczycielka idąc wewnątrz koła klaszcze między dwojgiem dzieci stojących na obwodzie. Wywołana dwójka rozbiega się w dwie przeciwne strony. Wygrywa dziecko, które prędzej dobiegnie na swoje miejsce. Pro­wadząca staje przy innej parze i zabawa toczy się dalej, aż wszystkie dzieci wezmą udział w wyścigu. Dogoń swoją parę! Przybory: Szarfy w 2 kolorach. Przygotowanie: Ograniczenie terenu zabawy; jeśli prowadzimy ją na boisku, należy narysować na środku linię. Dzieci stoją parami wzdłuż linii w dużych odstępach, twarzą do siebie (w czerwonych szarfach po jednej stronie linii, w zielonych — po drugiej). Zabawa: Nauczycielka wywołuje kolor uciekający, np. czerwony. Dzieci udekorowane w czerwone szarfy rozbiegają się w dowolnych kierunkach, przy czym każde stara się oddalić jak najbardziej od swojej pary. Kolor zielony wybiega na hasło: „Łap!” — i przyprowa­dza swoją parę na miejsce. Nauczycielka wywołuje na zmianę raz kolor czerwony, innym razem zielony — jako kolory uciekające. Dla urozmaicenia można wywołać raz po raz ten sam kolor jako uciekający. Kucanka Przygotowanie: Rozsypka na wyznaczonej przestrzeni, dwóch ber­ków, gońców, wyróżnionych odznakami, np. szarfami. Zabawa: Gońcy chwytają uciekające dzieci. Kto przykucnie, tego chwytać nie wolno. Dzieci biegają w różnych kierunkach i chronią się przed złapaniem dopiero wtedy, gdy inaczej nie mogą uniknąć zła­pania. Berek-stójka Przybory: Jedna piłka. Przygotowanie: Dzieci w rozsypce na boisku lub w sali. Jedno, wy­znaczone na berka, otrzymuje piłkę średniej wielkości. Zabawa: Dzieci uciekają od berka i zatrzymują się wtedy, kiedy be­rek zawoła: „Stój!”. Dzieci muszą się zatrzymać natychmiast. Berek celuje piłką w dowolne dziecko. Kogo piłka dotknie, ten biegnie za nią, chwyta i staje się berkiem. Wszystkie dzieci uciekają, aż usłyszą nowe hasło na zatrzymanie się: „Stój!”. Jeśli berek nie trafi nikogo piłką, wtedy zostaje berkiem po raz drugi. Berek-słupek Przygotowanie: Wyznaczenie terenu zabawy, jeśli prowadzona jest w ogrodzie. Ustawienie w luźnej gromadce, dziecko wybrane na berka udekorowane szarfą. Zabawa: Dziecko wyznaczone na berka biega za uciekającymi, stara­jąc się dotknąć kogoś, a tym samym przekazać mu swoją rolę. Aby uchronić się przed schwytaniem, uciekający przyjmuje w ostatniej chwili postawę słupka, czyli staje prosto i nieruchomo. Jeśli się po­ruszy, berek ma prawo dotknąć go, po czym następuje zmiana ról. Odmiana W czasie zabawy uciekający nie mają prawa przybierania pozycji ochronnej, natomiast słupkiem zostaje schwytany, który po do­tknięciu go przez berka zastyga w bezruchu na miejscu. Z tego stanu może go uwolnić każdy współuczestnik zabawy, który przez do­tknięcie wyzwala i przywraca mu prawo w zabawie. Gdy berek złapie 3—5 dzieci i zamieni je w słupki, następuje zmiana berka. Berek, ratuj! Przygotowanie: Dzieci stoją w rozsypce na wyznaczonym terenie zabawy; jedno z boku — to berek. Zabawa: Berek stara się schwytać kogoś z uciekających. Jeśli dziec­ko widzi, że może być złapane, w ostatniej chwili woła: „Ratuj! ’. Na dany okrzyk dziecko, które jest najbliżej uciekającego, przychodzi z pomocą w ten sposób, że podaje mu rękę tworząc parę. Wtedy be­rek musi udać się w pogoń za innym dzieckiem. Gdy berek przez dłuższy czas nie schwyci nikogo, prowadząca zarządza jego zmianę. Kto pierwszy? Przygotowanie: Linie narysowane w odległości 8—10 kroków jedna od drugiej. Na jednej z nich ustawione dzieci, twarzami zwrócone do kierunku biegu (do drugiej linii). Zabawa: Dzieci biegną na sygnał do drugiej linii i ustawiają się jak poprzednio. Ten, który pierwszy wykona zadanie, równo położy woreczki na linii i ładnie się ustawi. Nauczycielka wymienia dzieci, które przekroczyły metę. Odmiana I Przybory: Woreczki, krążki lub pudełka. Przygotowanie: Jak poprzednio. Zabawa: Dzieci biegną do mety, aby położyć na niej jakiś przedmiot, np. woreczek, krążek, pudełko. Wygrywa to dziecko, które pierwsze wróciło na miejsce i dobrze wykonało polecenie. Odmiana II Przybory: Szarfy lub małe obręcze. Przygotowanie: Dzieci ustawione na jednej linii. Na drugiej, na wprost każdego dziecka, leży szarfa lub mała obręcz. Zabawa: Na sygnał prowadzącej dzieci biegną do mety podnosząc szarfę, przesuwają się przez nią począwszy od głowy aż do nóg, wy­chodzą z niej, układają szarfę w kółeczko i wracają na miejsce. Kto pierwszy wykona zadanie — wygrywa. Odmiana III Przybory: Woreczki. Przygotowanie: Wyznaczenie linii na środku sali i 2 linii równole­głych do środkowej, po obu jej stronach, w odległości 6 kroków. Dzieci ustawione parami tyłem do siebie przy linii środkowej. Każde dziecko otrzymuje woreczek. Zabawa: Na sygnał prowadzącej dzieci biegną do swojej linii na wprost, kładą woreczki równo na linii i wracają na miejsce (do linii środkowej, stając tyłem do współćwiczącego). Wygrywa szereg, Pospiesz się! Przybory: Woreczki. Przygotowanie: Dzieci ustawione w luźnym kole; miejsce każdego wyznaczone jest woreczkiem. Zabawa: Dzieci rozbiegają się w różnych kierunkach; na hasło: „Na miejsca!” — wracają jak najszybciej. Kto pierwszy zajął miejsce w kole — wygrywa. Odmiana I Początek zabawy jak poprzednio, ale w czasie, gdy dzieci biegają, nauczycielka zabiera jeden woreczek, tak że miejsc jest mniej niż dzieci. Po sygnale oznajmiającym powrót do koła trzeba się pośpie­szyć z zajmowaniem miejsc, bo kto się spóźni, dla tego zabraknie woreczka. Odmiana II W kole o jedno miejsce mniej niż dzieci. Dzieci idą i biegną poza obwodem koła w rytmie wybijanym na tamburynie. Gdy nauczy­cielka przerwie nadawanie rytmu, dzieci zajmują szybko wyznaczo­ne miejsca. Kto został bez miejsca, obiega koło sam i potem czeka w środku na powtórzenie zabawy. Zamień woreczek! Przybory: Woreczki w 2 kolorach. Przygotowanie: Wyznaczone 2 linie równoległe w odległości 8—10 kroków jedna od drugiej. Na mecie ustawiają się dzieci w odstępie dużego kroku jedno od drugiego. Na linii znajdującej się przed ich stopami kładą woreczki czerwone, zaś na linii przeciwległej nauczy­cielka rozkłada woreczki innego koloru, np. zielone. Zabawa: Na sygnał dzieci podnoszą woreczki czerwone, biegną z nimi do drugiej linii, zamieniają woreczki czerwone na zielone i wra­cają na swoje miejsca (na linię, na której stały). Kto przestrzegał prawideł i wrócił pierwszy na miejsce po wykonaniu zadania — wygrywa. Odmiana Przygotowanie: Dzieci stoją przy linii na środku sali parami, tyłem do siebie i trzymają woreczki w prawej ręce. Naprzeciwko każdego szeregu znajduje się linia równoległa do środkowej w odległości 5— 6 kroków, na której leżą woreczki innego koloru niż te, które dzieci trzymają. Zabawa: Na sygnał dzieci biegną w kierunku swojej linii, zamieniają woreczki i wracają na miejsce. Wygrywa grupa, która szybciej wyko­nała zadanie. Za każdą wygraną zespół otrzymuje chorągiewkę. Za­bawę powtarzamy parzystą liczbę razy, np. 4, i w ostatecznym rozli­czeniu zabawę wygrywa ta grupa, która otrzymała więcej chorągiewek. Wyścig w parach Przygotowanie: Dzieci ustawione parami. Przed pierwszą parą nary­sowana linia. Naprzeciwko dzieci, w odległości kilku kroków (7—8), stoi nauczycielka. Zabawa: Na sygnał, np. klaśnięcie, pierwsza para biegnie do prowa­dzącej. Bieg wygrywa dziecko, które szybciej dobiegnie i poda rękę prowadzącej. Wyścig rzędów Przybory: 2 chorągiewki oprawione w podstawki. Przygotowanie: Dzieci w dwóch rzędach przed linią. Naprzeciwko rzędów, w odległości 15—20 kroków, ustawione chorągiewki. Zabawa: Na sygnał dzieci kolejno wybiegają z obydwu rzędów — jedno za drugim — do swojej chorągiewki, obiegają je wokoło i wra­cają na linię, ustawiając się równo w kolejkach. Wygrywa ten rząd, który pierwszy wykonał zadanie. K. Wlaźnik, Wychowanie fizyczne w przedszkolu, Warszawa 1976